Boekpresentatie Ongemakkelijk erfgoed

Het kanon van de koning van Kandy, krachtbeelden uit Congo, de Benin-bronzen, Javaanse tempelbeelden: het is maar een greep uit een veelheid van voorwerpen die vaak op oneigenlijke wijze in bezit zijn gekomen van Nederlandse en Belgische musea en particuliere verzamelaars. En dan liggen hier ook nog menselijke resten uit koloniale gebieden. Sinds hun onafhankelijkheid roepen de voormalige koloniën om teruggave van verloren erfgoed. Daardoor voelt dit bezit steeds ongemakkelijker en zoeken regeringen en musea in Nederland en België manieren om waardevolle objecten terug te geven. Hoe en wanneer zijn deze voorwerpen hier gekomen, en waar zijn ze nu? Is het allemaal roofkunst? Hoe gaat teruggeven in zijn werk? Zijn er succesvolle voorbeelden? Moet iets ook terug als het hier niet gemist kan worden? De antwoorden op die vragen blijken verre van eenduidig.

Jos van Beurden is senior onderzoeker koloniale collecties en teruggavekwesties. Zijn proefschrift Treasures in Trusted Hands. Negotiating the Future of Colonial Cultural Objects (2017) heeft het thema teruggave van koloniaal erfgoed op de agenda van de politiek en musea geplaatst. Eerder schreef hij Goden, graven en grenzen. Over kunstroof uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika (2001, 2013), The Return of Cultural and Historical Treasures. The Case of the Netherlands (2012) en Herplaatsing collectie voormalig Museum Nusantara Delft (2018).

Guido Gryseels is sinds 2001 Algemeen Directeur van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, in Tervuren, België. Onder zijn leiding werd het museum, vandaag AfricaMuseum genoemd, grondig gerenoveerd met een nieuwe permanente tentoonstelling, een gerenoveerd gebouw en een nieuwe infrastructuur. De instelling zette ook haar eerste stappen in het proces van dekolonisatie. Het AfricaMuseum is een federale wetenschappelijke instelling, heeft capaciteitsversterkende programma’s in 12 afrikaanse landen, en heeft nauwe samenwerkingsverbanden met de nationale musea in DRCongo en Rwanda, en het Musée des Civilisations Noires in Dakar.

Guido is landbouweconoom, studeerde aan de Universiteiten van Leuven en van New England en promoveerde aan de Universiteit Wageningen.

Voordien was Guido Gryseels werkzaam als Diensthoofd International Landbouwonderzoek bij de landbouw- en voedselorganisatie van de Verenigde Naties in Rome, en als onderzoeker bij het International Livestock Center for Africa in Addis Abeba in Ethiopië.

Guido Gryseels is momenteel Voorzitter van de European Ethnology Museums Directors Group en is ook lid van de Raad van Bestuur en Voorzitter van het begrotingscomité van het Belgische Ontwikkelingsagentschap Enabel.

Nancy Jouwe is cultuurhistoricus en werkt als freelance onderzoeker, publiek spreker, publicist en soms cultureel producent/curator. Ze is geïnteresseerd in intersectionaliteit, postkoloniale en dekoloniale theorievorming, kunst en erfgoed.

Jouwe doceert aan de master beeldende kunst, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en aan de Amsterdam University College. Als onderzoeker werkt ze momenteel in opdracht van de gemeente Utrecht aan een onderzoek van de slavernijgeschiedenis van Utrecht.

Ze publiceerde artikelen en boeken over postkoloniale culturele en sociale bewegingen en de Nederlandse slavernijgeschiedenis, waaronder Caleidoscopische Visies. De zwarte, migranten, vluchtelingen vrouwenbeweging in Nederland. (2001), Paradijsvogels in de Polder. 50 jaar Papoea’s in Nederland (2012), Gids Slavernijverleden Nederland, Netherlands Slavery Heritage Guide (LM Publishers, 2019) en Amsterdam en de slavernij in Oost en West. Het Amsterdam Onderzoek (Uniekboek/Spectrum, 2020). Ze is voorzitter van BAK, Basis voor Actuele Kunst en was medeoprichter van kunstplatform Framer Framed.

Susan Legêne en decaan van de Faculteit der Geesteswetenschappen van de VU, waar zij sinds 2008 hoogleraar politieke geschiedenis is. Tussen 1985 en 2008 werkte zij in verschillende functies in het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Haar onderzoeksfocus is gericht op burgerschap en vraagstukken van cultuur en macht in de context van kolonialisme en dekolonisatie, en de rol van geschiedschrijving in hedendaagse processen van in- en uitsluiting. Voorwerpen vormen daarbij een belangrijke historische bron. Legêne is vanuit de VU nauw betrokken bij het project Pressing Matter - Ownership, Value and the Question of Colonial Heritage in Museums (2021-2025), onder leiding  van Wayne Modest (NMvW/VU).

Wim Manuhutu (Vught, 1959) studeerde geschiedenis aan de Universiteit Utrecht waarbij hij zich specialiseerde in de geschiedenis van Indonesië en in het bijzonder de geschiedenis van de Molukken.

Van 1987 tot 2009 maakte hij deel uit van de directie van het Moluks Historisch Museum/Museum Maluku waar hij verantwoordelijk was voor tentoonstellingen, publicaties en onderzoek.

Sinds 2009 is Wim Manuhutu via zijn bedrijf Manu2u actief als curator, onderzoeker en moderator op het gebied van erfgoed en diversiteit.

Sinds 2019 is hij ook als docent geschiedenis verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam.