PUBLIC EVENT: Surinaams Inheemse Zichtbaarheid in Onze Koloniale Erfenis

Sherlien Sanches is geboren in Suriname van een Inheemse (Karin-ha) moeder en Afro-Surinaamse vader. Met haar eigen organisatie “A Touch of Spirit” organiseert zij evenementen voor organisaties die een sociaal en maatschappelijke impact genereren. Zij is museumdocent bij het Tropenmuseum en een cultuurdrager die werkt aan meer zichtbaarheid en erkenning van de Inheemse gemeenschappen in Nederland en Suriname.  

Zo vertelt zij graag over de traditionele ceremonie die haar moeder heeft meegemaakt tijdens de overgang van jong meisje naar volwassenheid. Daarbij gebruiken de Inheemsen wespen of mieren om een initiatie in te leiden. Uit de collectie heeft zij twee voorwerpen gekozen die worden gebruikt tijdens deze ceremonie. Deze zullen haar verhaal bekrachtigen.

Willem Koning/Ymyenayare is van Nederlands/Karinja afkomst en is geboren in Scheveningen. Hij is opgegroeid in Nederland en heeft ruim 7 jaar in de VS gewoond. De Karinja, ook bekend als Caraïben, behoren tot een van de oorspronkelijke volken van het Noordelijke Amazonebekken en de Caraïbische eilanden. Van vaders kant is er naast de Nederlandse - ook een Italiaanse tak in de familie en van moeders kant leidt de Karinja lijn naar de Coppename rivier in Suriname. Na terugkomst uit de VS is Willem Koning in 1985 actief geweest als bestuurslid van de inmiddels ontbonden vereniging Wayamu en stichting Kumaka te Amsterdam. Dit waren sociaal-culturele organisaties ter behoud en het uitdragen van inheemse culturen van de Amerika’s met in het bijzonder die van Suriname en Frans-Guyana. 

Hij zal uit eigen ervaring spreken over een aantal objecten die hij meeneemt van huis, maar die ook zijn te vinden in de collecties van het NMVW. Hiernaast zal hij ingaan op vraagstukken van authenticiteit en commercialisering rondom de inheemse cultuur.  

Victor Bottenbley is cultureel ondernemer en autonoom kunstenaar en geboren in Suriname als kind van het Tr’weyu Kalina dorp Kalawashi unde, ook genoemd Galibi, aan de Marowijne rivier.

Als bestuurslid van de stichting Kaikoesie voor inheemsen uit Suriname sta ik voor het behoud, versterking en bescherming van de inheemse cultuur in het Guyana bekken in het algemeen en nadrukkelijk van de Tr’weyu Kalina van Suriname. Voor mij is het evident dat de Inheemse cultuur de authentieke Surinaamse cultuur is. In mijn visie is de Inheemse filosofische traditie waarin universele interconnectie centraal staat, fundamenteel voor de Surinaamse cultuur.  

In mijn object les zal ik ingaan op de culturele en functionele significantie van de Itjile (cassave rasp) en Matapi (cassave pers) en de inheemse technologie en maatschappelijke concepten die deze belangrijke voorwerpen vertegenwoordigen. Ik zal hun rol in het verhaal van de inheemsen van het Guyana bekken en het Caribisch gebied belichten en hun verbintenis met het heden via de gedeelde koloniale erfenis behandelen. In het speciaal bespreek ik hoe zij verbonden zijn met de huidige globale economie en hoe zij getuigen van de doorgaande ontwikkeling, veerkracht, en volharding die de inheemse gemeenschap inzet om uitdagingen waar zij mee geconfronteerd wordt het hoofd te bieden.  

Stichting Wasjikwa is opgericht in juni 2022 door Martha Sabajo en Leander Vermaning. Wasjikwa betekent ‘Ons huis’ in Lokono djang. Zij zetten zich in op het gebied van het Lokono volk uit Suriname, doen onderzoek en geven middels hun activiteiten bekendheid aan de taal en cultuur van de Lokono gemeenschap in Nederland. Dit doen zij door het uitgeven van een eigen Wasjikwa Magazine, informatie delen via social media, het organiseren van workshops over hun cultureel erfgoed en te participeren in maatschappelijke initiatieven op het gebied van kunst & cultuur, diversiteit & inclusie en dekolonisatie. Tijdens de workshop zullen zij gezamenlijk vertellen over een katoenen hangmat uit de collectie en een van Morisi die door Martha zelf is gemaakt. 

Martha Sabajo (1957) is woonachtig in Amsterdam en heeft jarenlang gewerkt in de ouderenzorg. Zij is geboren in het dorp Cassipora in Suriname, een inheems dorp aan de Surinamerivier. Als voorzitter wil zij graag de taal en cultuur van haar volk bewaren en overdragen aan de volgende generatie. Ze verdiept zich daarnaast in spiritualiteit en natuurreligie. 

Leander Vermaning (1974) is geboren in Amsterdam en is werkzaam in het MBO-onderwijs. Zij heeft zich via diverse zelforganisaties beziggehouden met sociaal, culturele en kennis-activiteiten op het gebied van de Lokono en inheemse gemeenschap van Zuid-Amerika. Nu schrijft zij over de kennis en actuele positie van inheemse volken en streeft naar meer zichtbaarheid voor de inheemse wereldvisie. 

Simyuru Tjaaroeme is de oprichter van het label Aweroekana dat is gevestigd in Amsterdam. Zijn ouders komen uit Suriname, met een moeder van de afro-gemeenschap en een vader van de Kaliña. Met zijn eigen organisatie probeert hij bewustwording te creëren over het verhaal van de oorspronkelijke bewoners van het gehele continent Amerika (noord, midden, zuid). Het bedrijf Aweroekana heeft in de toekomst plannen om als sociale onderneming te investeren in projecten die de inheemse gemeenschap in Suriname ondersteunen. In die projecten ligt de focus op betere toegang tot school en lesmateriaal in inheemse dorpen.  

Daarnaast wil hij bewustwording en het verhaal ook naar de nieuwe generatie AMAYA’S (inheemse) jeugd brengen. Vanuit een inheemse culturele muziekgroep waar hij sambura speelde in 2017, heeft hij verschillende projecten opgestart en uitgevoerd met jongeren en organisaties in Nederland en Suriname. Zo vertelt hij over zijn ervaring om op te groeien in Europa en hoe hij op zoek is naar een balans. Het is zijn zoektocht dat hem helpt om zijn identiteit te vinden en ook zijn inheemse cultuur terug te krijgen in zijn leven in Nederland. Door zijn eigen creativiteit leert hij te spelen op traditionele muziekinstrumenten en daarnaast ook het maken ervan. Uit de collectie heeft hij twee voorwerpen gekozen, een sambura en een marakas, waar hij iets over zal vertellen. 

Olivia Biswane (1964) is geboren te Paramaribo als oudste dochter van Lucia Muriel Tyndall en Albert Clemens Biswane. Via haar biologische Lokono (Arowakse) - en Kalinja (Caraibse) voorouders is aan haar de erfenis overgedragen van Semetse/Pyai, die haar een visionaire kijk geeft op wereldse zaken; van boodschappen ontvangen tot uitzenden naar degenen voor wie het bestemd is; consultaties ontvangen en counselen op het gebied van gezondheid, op terugkerende uitdagingen en conflictsituaties binnen gezin, familie, organisaties en gemeenschappen. Daarnaast zet zij ceremonies in om een harmonieuze bedding te creëren in velden of gronden waar zware energie zich heeft geankerd.  

Olivia Biswane zal twee objecten uit de collectie van het Tropenmuseum presenteren; een hoofdtooi en een aardewerk pot die tot heden ten dage hun ceremoniële waarde hebben voor inheemse volken. Regelmatig gebruikt zij een tooi en eigen gemaakte pot tijdens ceremonies, omdat deze de energetische verbinding zijn met haar voorouders.  

Mijn naam is Diane Vlet, ik ben inheemse Lokono en Warau. Ik ben geboren en getogen in Suriname in het dorpje Bernhardsdorp. Ik ben de voorzitter en oprichter van Stichting Herdenking slavernijverleden Suriname en het Caribisch Nederland vanaf 2013 (SHS). Onder de stichting SHS heb ik nog twee stichtingen opgericht. De Stichting Global Human Rights indigenous Amazone in Suriname en Stichting Herdenking slavernijverleden Global Human Rights Indigenous in Nederland. Deze organisaties houden zich voornamelijk bezig met vraagstukken rondom inheemse belangen, zoals mensen rechten educatie en inheemse zichtbaarheid in Nederland en Suriname. 

Ik heb twee objecten uitgekozen, namelijk een fluit en een pijp, die mijn verhaal over mijn opa zullen ondersteunen. Ik vertel over hoe hij ‘S ochtends vroeg, vóór de zon opkwam, ging bidden met zijn bamboefluit. 

Maria Josée Artist (1962), opgeleid als sociale wetenschapper, werkt ruim vijfentwintig jaar samen met inheemse volken in Suriname. Als gemeenschapsontwikkelingsdeskundige leidt zij samen met de Dorpshoofden en hun instituut, Vereniging van Inheemse Dorpsleiders in Suriname -VIDS-, dorpsinitiatieven en houdt zij toezicht op nationale en internationale projecten gericht op capaciteitsopbouw en empowerment van inheemse mannen, vrouwen en jongeren. 

Gemeenschapsontwikkeling planning, met een focus op invloeden van extractieve industrieën, klimaatverandering en biodiversiteit is momenteel haar werkterrein. Sinds 2003 is zij parttime docent aan de Universiteit van Suriname waar zij momenteel co-docent is voor het vak Bio-culturele Diversiteit en Ontwikkeling. 

De tekeningen die ik zag op de Samaku brachten mij terug naar discussies van inheemse cultuurkenners in Suriname met wie we het Manuscript van de gebroeders Penard in categorieën hebben kunnen (rang)schikken. [De categorie tekeningen is er maar er is geen kennis toegevoegd aan de betekenis van de tekeningen ...]. Mij is opgevallen dat Inheemsen in Nederland super gemotiveerd en enthousiast zijn en zich verdiepen in hun identiteit en vooral de eigen cultuur en spiritualiteit.